Obowiązujące w Polsce przepisy mówią, że instalacja elektryczna w budynku powinna być wykonana przede wszystkim w układzie sieci TN-S (trzy lub pięcioprzewodowy). W szczególnie uzasadnionych przypadkach można stosować układ sieci TT lub IT. W układzie sieci TN-S występuje trzy lub pięć przewodów: fazowe L (brązowy, czarny, szary), neutralny N (niebieski) oraz ochronny PE (zielono-żółty). W układzie sieci TN-C zamiast przewodu neutralnego i ochronnego jest wspólny przewód ochronno-neutralny PEN. W związku z tym, że sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia w większości wykonywane są w układzie TN-C, przy zasilaniu budynku należy przejść z układu TN-C na układ TN-S poprzez rozdzielenie przewodu PEN na przewody PE i N. W sieci elektroenergetycznej przewód PEN powinien być możliwie często uziemiany. Podobnie w instalacji odbiorczej TN-S, w której ochrona przeciwporażeniowa jest realizowana przez samoczynne wyłączenie zasilania, możliwie często powinien być uziemiany przewód PE. Rozdzielenie przewodu PEN powinno nastąpić w złączu kablowo-pomiarowym (na przyłączu) i WLZ (wewnętrzna linia zasilająca) powinien być wykonany w układzie TN-S. Jednak w przypadku znacznej długości WLZ lub dużego przekroju kabla, takie rozwiązanie może nie być najlepsze i dopuszcza się rozdział przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku.
Zacisk przewodu PEN musi być uziemiony w złączu kablowym i w rozdzielnicy głównej budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w złączu kablowym, to w rozdzielnicy głównej budynku uziemiany jest przewód PE poprzez połączenie go z główną szyną uziemiającą (GSU) połączoną z uziomem budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w rozdzielnicy głównej budynku, to WLZ wykonuje się w układzie sieci TN-C, a zacisk przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku łączy się z GSU połączoną z uziomem.
- W przypadku braku uziemienia, należy wykonać dodatkowe uziemienie w pobliżu wprowadzenia WLZ do budynku i połączyć z GSU.
Uziemienie zacisku PEN może być wykonane jako osobne gdy długość WLZ jest znaczna (kilkadziesiąt metrów) – tzn. osobno w złączu kablowym i osobno w rozdzielnicy głównej budynku. Jeżeli odległość złącza od budynku wynosi nie więcej niż kilka metrów, zacisk PEN w złączu łączy się z uziomem budynku. Zawsze jednak zacisk PEN w złączu musi być uziemiony.
Zakład Energetyczny montując Złącze Kablowo-Pomiarowe uziemia je. Zazwyczaj uziemienie takiego złącza ma rezystancję <30 Ohm co jest opisane w wydawanych przez Zakład Energetyczny Warunkach Przyłączeniowych.
Jeżeli budynek jest przyłączany do napowietrznej sieci elektroenergetycznej nN, to przyłącze można wykonać kablem układanym w ziemi lub linią napowietrzną. Przyłącze do linii napowietrznej kablem układanym w ziemi należy wykonać w układzie sieci TN-C (jeśli linia elektroenergetyczna także jest w układzie TN-C). Złącze kablowe powinno być zlokalizowane w linii ogrodzenia lub na elewacji budynku (w zależności od technicznych wymagań opisanych w warunkach przyłączeniowych wydanych przez zakład energetyczny). Rozdział przewodu PEN na PE i N wykonuje się zgodnie z zasadami opisanymi wyżej.
W przypadku wykonywania przyłącza napowietrznego do napowietrznej linii elektroenergetycznej nN, złącze kablowe instaluje się na elewacji budynku lub w innym dogodnym do eksploatacji miejscu. Przyłącze wykonuje się w układzie sieci TN-C, a rozdział przewodu PEN na PE i N następuje w złączu kablowym. WLZ (od złącza kablowego) wykonuje się w układzie sieci TN-S. Zacisk przewodu PEN uziemia się poprzez połączenie z GSU, który musi być połączony z uziomem.
Rezystancja uziomu zależna jest od wielu kwestii – rodzaj uziomu, rezystywność gruntu, rodzaj budynku. Dla budynków mieszkalnych możemy przyjąć wartość graniczną nie większą niż 10 Ohm. Zakłady Energetyczne w warunkach przyłączeniowych podają wartość graniczną 30 Ohm i jest ona wystarczająca dla funkcji ochronnych. Jednak jeśli w budynku będą stosowane wyłączniki różnicowoprądowe, to 30 Ohm będzie zbyt dużą wartością. Należy wtedy przyjąć 10 Ohm. Podobnie w przypadku kiedy budynek jest wyposażony w instalację odgromową – dla funkcji odgromowych maksymalna rezystancja uziemienia wynosi 10 Ohm.
Doświadczony inżynier, absolwent Politechniki Poznańskiej na kierunku Elektrotechnika. W elektryce pracuje już od roku 2005, a w fotowoltaice od roku 2012. Na co dzień prowadzi firmę wykonującą kompleksowe instalacje elektryczne w budownictwie. oraz instalacje i farmy fotowoltaiczne o mocach do kilku MW. Pracował przy wielu złożonych inwestycjach prowadząc je od fazy projektowej po ostateczne odbiory z PSP, PINB, ZE.
Witam.Mieszkam w bloku mieszkalnym zbudowanym w latach 70 tych.
Instalacja aluminiowa. W krotce będzie wymieniana. W kuchni po podłączeniu kuchenki okazało się że nie ma zera.(iskrownik-zapalniczki .) Tw uziemiłem się do najbliższej rury (gazowej) i teraz wszystko gra.Wiem że to nie jest do końca dobre rozwiązanie. Pytanie brzmi czy mogę użyć rur doprowadzajacych wodę do budynku lub kaloryferowych jako dodatkowe uziemienie?
„Nie do końca dobre rozwiązanie” to delikatnie powiedziane. Takie rozwiązanie stwarza zagrożenie porażeniem innych osób mieszkających w budynku. Rury nie stanowią przewodów odprowadzających! Zalecam odłączenie tego przewodu od rury.
Witam
Mam kilka pytań:
1. Jaka powinna być grubość przewodu łączącego uziemienie dodatkowe z GSU i na jaką głębokość powinien być wbity pręt uziemiający?
2. Co muszę zrobić, aby legalnie wymienić starą instalację w domu jednorodzinnym i wykonać ją w systemie TN-C-S (Posiadam SEP 1kV E)?
Pozdrawiam
Witam.
Planuję zmodernizować instalację w domu, niestety mam zbyt mało danych, jedyne co wiem, to że moja instalacja zasilana jest dwoma kablami, a więc zapewne L i PEN. Budynek z roku 1960. Instalacja przed budynkiem była już modernizowana, a korki w skrzynce przed licznikiem były wynoszone na zewnątrz przez Zakład Energetyczny. Planuję rozdzielić przewód PEN na PE i N, nie jest to trudne tak jak wykonanie całej dalszej instalacji z osobnymi obwodami na poszczególne urządzenia o większym poborze mocy, gniazdka w pokojach i oświetlenie. Jednak zastanawiam się nad dwoma problemami.
Po pierwsze czy muszę wiedzieć czy przewód PEN ma uziemienie gdzieś po drodze między słupem a moim domem? Czy to w ogóle istotne jaki mam rodzaj zasilania (TN – S, TN – C, itp.) i kto mi odpowie na to pytanie, czy w ogóle jest sens dzwonić do Zakładu Energetycznego?
Po drugie ze względów organizacyjnych i finansowych planuję tą swoją modernizację przeprowadzić w pewnym czasie, więc pewnie będzie taka sytuacja że część domu będzie działać na nowej instalacji z rozdzielonym PEN na PE i N, a część będzie posiadać PEN, czy wówczas na urządzeniach podłączonych do PEN będzie napięcie na obudowie?
Witam P. Inż.
W tym roku wykonano mi nowe przyłącze do domu z uziemieniem fundamentowym przy liczniku więc od skrzynki licznikowej do rozdzielni w domu idą mi przewody L-N-PE. Niestety dom ma swoje lata i w tej chwili instalacja jest kombinowana.Dwa obwody które są w części po remoncie mam trzy żyłowe, trzy obwody w starej części domu dwużyłowa instalacja miedziana. Rozdzielnia w domu jest nowa, bezpieczniki nad prądowe typ B.Elektryk który mi to wykonywał podłączył przewód PE do zacisku z przewodami N. Przewody PE od dwóch nowych obwodów wiszę nie podłączone( tymczasowo w gniazdkach są mostki). Czy takie połączenie jest prawidłowe, czy też te dwa nowe obwody powinny być połączone już bezpośrednio przez zacisk z PE a mostki zlikwidowane.Przyznam, trochę mię to niepokoi czy takie podwójne połączone razem uziemienie czyli fundamentowe i punkt zerowy w sieci jest prawidłowe i bezpieczne. I jeszcze jedno pytanie, czy w takiej kombinowanej instalacji mogę zastosować bezpiecznik różnico prądowy , przynajmniej na tych dwóch nowych obwodach ? Z góry dziękuję z odpowiedź.
Jak najbardziej można zastosować RCD na nowych obwodach. Listwy PE i N powinny być rozdzielone i przewody PE i N z nowych obwodów również, a mostki PE-N w nowych obwodach usunięte. Jednak wszystkie te poprawki najlepiej żeby wykonał wykwalifikowany elektryk, który dokładnie oceni stan instalacji, niech Pan nie robi tego samodzielnie!
Czy źle wykonana bednarka może być gorsza od jej braku? Pytam bo nie zrobiłem przy wykopie wokół domu i myślę zrobić podwójną linię bednarki w wykopie podczas kładzenia kabla zasilającego razem będzie ok 40m, czy to dobry pomysł?
przepraszam że drążę temat, ale czy w takim wypadku jak pan napisał: („…przewód PEN proponuję najpierw podłączyć na szynę PE i stamtąd dopiero zrobić mostek na RCD”) szynę PE muszę dodatkowo uziemić? a jeśli tak to w jaki sposób?
Nie powinno być potrzeby dodatkowego uziemiania, ale na koniec proszę wykonać pomiar impedancji pętli zwarciowej
z tego co tam wyczytałem, to mogę przewód PEN rozdzielić przed „różnicówką”, a czy mogę to zrobić tuż przed nią? czy zadziała poprawnie? w necie znalazłem taki schemat: http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/233005941dfcde78.html czy jest on prawidłowy? mogę tak zrobić?
Tak, można rozdzielić przewód PEN w skrzynce z RCD.
Co do zdjęcia, to przewód PEN proponuję najpierw podłączyć na szynę PE i stamtąd dopiero zrobić mostek na RCD.
witam serdecznie;
mam pytanie, do budynku gospodarczego jest podciągnięty przewód L i N, a chciałbym zrobić w gniazdkach także PE, wiem że mogę to zrobić łącząc bolec PE w gniazdku z dochodzącym przewodem N, a czy mogę zastosować w związku z powyższym różnicówkę? czy będzie działać? oczywiście za róznicówką będzie B16. i jak mam podłączyć róznicówkę?
czy muszę wyprowadzić dodatkowy przewód PE przed różnicówką do gniazdka? pozdrawiam i będę wdzięczny za podpowiedź
Sposoby podłączenia wyłącznika różnicowoprądowego może Pan znaleźć tutaj https://blog.maciejdolata.com/sep/wylacznik-roznicowopradowy/
P. Inżynierze
Mieszkam w budynku w którym 40 lat temu w mieszkaniach wykonano instalcje 2-przewodowo ( Al ), w dwóch zabezpieczanych obwodach :światło i gniazdka, niektóre z tzw „zerowaniem”.
Dwa lata temu w budynku wymieniono instalację na 3-przewodową, a w mieszkaniach jak sobie właścicele zadecydują. Czyli do mieszkania mam doprowadzone nowe przewody ( Cu ), wykorzystano L i N a uziemienie wisi w powietrzu. Czy można wykorzystać to uziemienie i wykonać jeden odzielny obwód wykorzystując to uziemienie i podpinając sie pod fazę i zero i zastosować osobne zabezpieczenie 6A tego obwodu ( po wyłaczniku nadprądowym 16A ). Wymiana całej instalacji w mieszkaniu wchodzi w rachubę przy najbliższym remoncie, czyli za dobrych kilka lat.
Oczywiście, że można wykorzystać przewód PE. Nie ma też konieczności stosowania dodatkowego zabezpieczenia, wystarczy że obwód jest zabezpieczony istniejącym wyłącznikiem B16. Chyba że nowy obwód wymaga zastosowania mniejszego zabezpieczenia. Może Pan też ten nowy obwód zabezpieczyć dodatkowo różnicówką.
Bardzo dziękuję
Dzień dobry.mam pytanie na temat montażu rcd jak i rozdziału pen na pe i n.Im więcej czytam na ten temat tym mam coraz większy mętlik .Mam taki przypadek.Kolega kupił sobie dom.Stary dom do remontu.Poradziłem mu żeby napisał do ZE o przydział mocy 380 V.Na słupie ma zainstalowane główne przyłącze z licznikiem a dalej puszczony kabel 4 żyłowy do tablicy podłączony do wyłącznika która mieści się w budynku.Chciałem mu zamontować różnicówki na każdą faze.Miał zainstalowaną 3 fazową różnicówke ale ja mu zaproponowałem na każdą faze osobno.Żeby w razie czego nie wyłączyło mu całego domu a zawsze prościej będzie zlokalizować usterkę.Gość który mu to instalował powiedział że to sieć TN-C albo TN-S.Trochę dziwne bo to 4 żyłowa to raczej TN-C.A że ostatnio dużo czytałem na temat sieci TN-C i instalowaniu w nich wyłaczników RCD mam obawy co do tego czy to montować czy nie.Od słupa do rozdzielki będzie nie więcej chyba jak 25 metrów.Czy zatem powinienem w rozdzielce rozbić przewód PEN na dwie listwy PE i N.N do róznicówki a do listwy PE podłaczyć z odbiorów 3 żyłe i to wystarczy.Czy powinienem z listwy PE wyprowadzić żyłe na zewnątrz i podłaczyć do zakopanej bednarki.A może przewód PEN w przy słupie powinien być rozbity na PE i N i tam wbity do uziomu.Pozdrawiam
Jeżeli w budynku jest instalacja 3 i 5-cio przewodowa to można przez rozdział przewodu PEN przejść na sieć TN-C-S. Jeśli chodzi o rozdział to proponuję wykonać go w rozdzielni a listwę uziemić łącząc z bednarką.
Domyślam się, że budynek jest wyposażony w instalację odgromową, tak? W takim razie listwę PE należy połączyć z bednarką, a dodatkowo w rozdzielni zainstalować zabezpieczenia przeciwprzepięciowe typu 1+2 (B+C)
Witam ponownie.Dziękuje za odpowiedz.A propo odgromu no niestety niema ale i tak myśle że warto zainstalować takie zabezpieczenie.Pozdrawiam
Witam Panie Macieju. Czy w przypadku istnienia instalacji odgromowej w budynku (połączonej z fundamentem) można listwę PE połączyć z tą właśnie instalacją? Czy powinien to być osobny uziom np. poprzez wkopanie bednarki? Czy w przypadku połączenia PE z uziomem odgromowym w razie uderzenia pioruna nie wprowadzimy potencjału do instalacji?
pozdrawiam
Można uziemić tym samym uziomem. Ważne żeby podłączyć się do uziomu a nie do zwodu instalacji odgromowej. W przypadku wyposażenia budynku w instalację odgromową, powinno się w rozdzielnicy zainstalować zabezpieczenie przeciwprzepięciowe typu 1+2, które również musi być połączone z uziomem.
Dziękuję pięknie za odpowiedź.
Panie Macieju, a co zrobić w momencie gdy z fundamentów budynku wypuszczono jedynie 4 punkty i są one połączone ze zwodami pionowymi instalacji odgromowej a dodatkowo spięte ze sobą bednarką? Czy w takiej sytuacji lepiej jest zrezygnować z jednego zwodu pionowego i połączyć ten punkt z uziemieniem PE czy wykorzystać do tego osobny element np. szpilkę lub zakopaną bednarkę i podciągnąć pod skrzynkę elektryczną (taka bednarka mogła by również służyć jako uziemienie zabezpieczenia typu 1+2, które jak rozumiem również nie powinno być połączone ze zwodem instalacji odgromowej)?
Pozdrawiam serdecznie.
Wystarczy dokopać się do bednarki i tam podłączyć.