Obowiązujące w Polsce przepisy mówią, że instalacja elektryczna w budynku powinna być wykonana przede wszystkim w układzie sieci TN-S (trzy lub pięcioprzewodowy). W szczególnie uzasadnionych przypadkach można stosować układ sieci TT lub IT. W układzie sieci TN-S występuje trzy lub pięć przewodów: fazowe L (brązowy, czarny, szary), neutralny N (niebieski) oraz ochronny PE (zielono-żółty). W układzie sieci TN-C zamiast przewodu neutralnego i ochronnego jest wspólny przewód ochronno-neutralny PEN. W związku z tym, że sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia w większości wykonywane są w układzie TN-C, przy zasilaniu budynku należy przejść z układu TN-C na układ TN-S poprzez rozdzielenie przewodu PEN na przewody PE i N. W sieci elektroenergetycznej przewód PEN powinien być możliwie często uziemiany. Podobnie w instalacji odbiorczej TN-S, w której ochrona przeciwporażeniowa jest realizowana przez samoczynne wyłączenie zasilania, możliwie często powinien być uziemiany przewód PE. Rozdzielenie przewodu PEN powinno nastąpić w złączu kablowo-pomiarowym (na przyłączu) i WLZ (wewnętrzna linia zasilająca) powinien być wykonany w układzie TN-S. Jednak w przypadku znacznej długości WLZ lub dużego przekroju kabla, takie rozwiązanie może nie być najlepsze i dopuszcza się rozdział przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku.
Zacisk przewodu PEN musi być uziemiony w złączu kablowym i w rozdzielnicy głównej budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w złączu kablowym, to w rozdzielnicy głównej budynku uziemiany jest przewód PE poprzez połączenie go z główną szyną uziemiającą (GSU) połączoną z uziomem budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w rozdzielnicy głównej budynku, to WLZ wykonuje się w układzie sieci TN-C, a zacisk przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku łączy się z GSU połączoną z uziomem.
- W przypadku braku uziemienia, należy wykonać dodatkowe uziemienie w pobliżu wprowadzenia WLZ do budynku i połączyć z GSU.
Uziemienie zacisku PEN może być wykonane jako osobne gdy długość WLZ jest znaczna (kilkadziesiąt metrów) – tzn. osobno w złączu kablowym i osobno w rozdzielnicy głównej budynku. Jeżeli odległość złącza od budynku wynosi nie więcej niż kilka metrów, zacisk PEN w złączu łączy się z uziomem budynku. Zawsze jednak zacisk PEN w złączu musi być uziemiony.
Zakład Energetyczny montując Złącze Kablowo-Pomiarowe uziemia je. Zazwyczaj uziemienie takiego złącza ma rezystancję <30 Ohm co jest opisane w wydawanych przez Zakład Energetyczny Warunkach Przyłączeniowych.
Jeżeli budynek jest przyłączany do napowietrznej sieci elektroenergetycznej nN, to przyłącze można wykonać kablem układanym w ziemi lub linią napowietrzną. Przyłącze do linii napowietrznej kablem układanym w ziemi należy wykonać w układzie sieci TN-C (jeśli linia elektroenergetyczna także jest w układzie TN-C). Złącze kablowe powinno być zlokalizowane w linii ogrodzenia lub na elewacji budynku (w zależności od technicznych wymagań opisanych w warunkach przyłączeniowych wydanych przez zakład energetyczny). Rozdział przewodu PEN na PE i N wykonuje się zgodnie z zasadami opisanymi wyżej.
W przypadku wykonywania przyłącza napowietrznego do napowietrznej linii elektroenergetycznej nN, złącze kablowe instaluje się na elewacji budynku lub w innym dogodnym do eksploatacji miejscu. Przyłącze wykonuje się w układzie sieci TN-C, a rozdział przewodu PEN na PE i N następuje w złączu kablowym. WLZ (od złącza kablowego) wykonuje się w układzie sieci TN-S. Zacisk przewodu PEN uziemia się poprzez połączenie z GSU, który musi być połączony z uziomem.
Rezystancja uziomu zależna jest od wielu kwestii – rodzaj uziomu, rezystywność gruntu, rodzaj budynku. Dla budynków mieszkalnych możemy przyjąć wartość graniczną nie większą niż 10 Ohm. Zakłady Energetyczne w warunkach przyłączeniowych podają wartość graniczną 30 Ohm i jest ona wystarczająca dla funkcji ochronnych. Jednak jeśli w budynku będą stosowane wyłączniki różnicowoprądowe, to 30 Ohm będzie zbyt dużą wartością. Należy wtedy przyjąć 10 Ohm. Podobnie w przypadku kiedy budynek jest wyposażony w instalację odgromową – dla funkcji odgromowych maksymalna rezystancja uziemienia wynosi 10 Ohm.
Absolwent Politechniki Poznańskiej (2010). Od początku kariery zawodowej związany z branżą elektryczną i fotowoltaiką. Jeden z pierwszych inżynierów w Polsce pracujących w branży fotowoltaicznej. Posiada Uprawnienia Budowlane do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej elektrycznej oraz uprawnienia UDT w zakresie instalacji PV. Jest współzałożycielem firmy wykonawczej „Dolata Electric”, działającej w branży elektrycznej. Na co dzień pełni funkcje Kierownika Robót Elektrycznych oraz Inspektora Nadzoru Inwestorskiego w branży elektrycznej.
Witam
Rodzaj sieci która przychodzi do mojego domku to TN-S (5×10, nowy szeregowiec 2020)
1 opcja. Czy można dodatkowo w rozdzielnicy doziemić N, mając swój uziom szpilkowy?
2 opcja. Czy można połączyć oba przewody N i PE wchodzące do rozdzielnicy w jeden zacisk PEN i w swojej rozdzielnicy ponownie dokonać rorozdziału na PE i N przy jednoczesnym doziemieniu tego złącza PEN?
Ale po co uziemiać dodatkowo N? On już jest uziemiony przez operatora.
No chociażby po to, że to uziemienie może ulec uszkodzeniu ,
Generalnie przewodu N po rozdziale się nie uziemia. Uziemia się N i PE. Ale przeciwskazań nie ma. Sprawdź też czy w ZKP Twój przewód PE jest faktycznie uziemiony (zdarza się często że jest niepodłączony) i jeśli nie jest to i tak w rzeczywistości masz przyłącze TN-C i musisz uziemić PEN.
Witam
Czy w mieszkaniu w bloku można rozdzielić przewód PEN podczas modernizacji części instalacji (ułożenie nowego przewodu 3×2,5 do zmywarki )?
Przewód od licznika na korytarz 2 x 2,5 mm2 miedź .
Pozdrawiam
Tak, można
Nawet bez możliwości uziemienia tego podziału Pen?
Tak, ponieważ jest on uziemiony w RG bloku.
A jeśli pkt podzialu nie będzie uziemiony i zaniknie Pen na dopływie do rozdzielnicy mieszkaniowej ,co wtedy przy przebiciu na obudowę np?
To jest uziemiony wcześniej na zasilaniu od ZE.
Jak powinien wygladać układ połaczeń i rozdział PEN jesli nastepuje on w rozdzielnicy w budynku wyposażonym w instalację odgromową ? Jakiego typu ochronnika należy wtedy użyć (T1 , T2, T1T2, TNS) ?
Ochronnik T1T2, a sposób rozdziału się nie zmienia.
Moim zadaniem rozdział pen w rozdzielnicy to najlepsze rozwiązanie, bo mamy pewność, że koledzy z energetyki nie odepną nam ochronnego w złączu, a u nich z kompetencjami bywa różnie ;). Miałem już taki przypadek.
Dzień dobry, mam pytanie co do pomiaru uziemienia do protokołu którego praktycznie nie ma, jest PEN w złączu z podziałem na PE I N natomiast nie ma tam nic wiecej co mozna by zmierzyć typu bednarka pręt drut co świadczyłoby ze moze to być uziemienie, funkcja uziemienia odbywa sie tylko poprzez PEN robocze, kamienica 125 lat moje pytanie dotyczy czy mam zmierzyć przewód PEN jako uziemienie jezeli tak to jaki sposób pomiaru wykonać. A może napisać poprostu brak uziemienia tylko co wtedy w uwagach i zaleceniach i czy mogę stwierdzić ze instalacja jest dopuszczona do użytku z góry dziekuje za podpowiedź
Uziemienie w ZK Operatora należy do niego. Chyba że jest to uziom budynku, to wtedy można zmierzyć.
Dziekuje za odpowiedz. W złączu został wykonany kiedyś podział na PE i N z przewodu PEN jednak nie jest ten punkt uziemiony ale pełni to funkcję przewodu ochronnego PE czyli uziemienia w mieszkaniach. Czy mam wykonać w tej sytuacji pomiar ciągłości PE (bo to mi tylko do glowy przychodzi)? Przewodu PEN od strony dostawcy zmierzyć metodą 3 przewodową sie nie da bo od transformatora to go nie wypnę do zmierzenia, a przypuszczam ze leci z kamienicy do kamienicy. Moze mi Pan powiedzieć co w tej sytuacji mam zmierzyć lub nie zmierzyć tylko napisać np ze owego uziemienia nie ma ?
Dzień dobry czy mógłby Pan doradzić co w takiej sytuacji zrobić bo to ze wykonanie uziemienia w złączu należy do operatora to nie rozwiązuje mojego problemu co mam umieścić w protokole dotyczącego uziemienia?
Nie może Pan zmierzyć uziemienia Operatora. Najlepiej napisać, że budynek nie posiada własnego uziemienia.
Czy przy podłączeniu WLZ-ta do garazu i rodziału PEN w złączu kablowo-pomiarowym wymagana jest GSU? odleglość między ZK a rozdzielnią wynosi ok 10m, garaż położony jest w szeregu garaży i nie ma możliwości wykonania uziomu bez znacznego rozkopywania terenu. Pozdrawiam
Myślę, że bez pomiarów impedancji pętli zwarciowej nie da się jednoznacznie odpowiedzieć.
OK. Bardzo dziękuję za uwagi
Pozdrawiam
Witam
Mam na tarasie oświetlenie, które jest zasilane przewodami 2×1,5 mm2 (niebieski i czarny). Brak przewodu ochronnego. Wyłącznik tych świateł jest wewnątrz domu i podłączony do gniazdka 3×2,5 mm2 (w puszce), w którym jest przewód ochronny. Czy jeżeli w gniazdku zmostkuje przewód niebieski (zasilający oświetlenie) z przewodem uchronnym gniazdka (bolcem) to uzyskam ochronę na wypadek pojawienia się napięcia na obudowach lamp ?
Drugie pytanie dotyczy odbioru. Dom jest rozbudowywany (piętro), Czy w takim wypadku (dotyczy zasilania lamp na tarasie 2-żyłowymi przewodami) jakiś inspektor przyczepi sie podczas odbioru ? Dodam, że w 2 pokojach ( istniejącej od dawna części budynku ) gniazdka są zasilane 2-zyłowymi (1,5 mm2) przewodami (N połączony z bolcem)
Będę bardzo wdzięczny za uwagi
Jeśli obwód gniazda jest objęty różnicówką to nie możesz tak zrobić.
Czy ktoś się przyczepi? Nie wiem. To zależy jakie są oprawy (czy wymagają przewodu 3-żyłowego)
Dzięki za odpis
mam zamontowaną różnicówkę 1 na cały dom. Czy jak założe oprawy plastikowe to będzie OK ?
Poza tym, (jak pisałem) w 2 pokojach gniazda są podłączone do 2-zyłowego 1,5 mm2. To nie są gniazda, do których podłącza sie znaczne obciążenia – np jakieś piekarniki itp. Tylko TV, komp itd. Nie uśmiecha mi się wymieniać kabli na 2,5 mm2. Dlatego pytam czy to jest konieczne czy nie
Bedę wdzięczny za sugestie
Pozdrawiam
Jeśli oprawa wymaga podłączenia 2-przowodowego to będzie ok.
Co do gniazd – gniazda z „bolcem” powinny być zasilane przewodami 3-żyłowymi. Przekrój już jest powiązany z zabezpieczeniem.
Dzień Dobry
Mam pytanie z innej beczki ale powiązane, Chciałbym podłączyćagregat do sieci domowe, oczywiście z zastosowaniem przełącznika Sieć-0-Agregat.
Agregat staddardowy jednofazowy gdzie faza jest na obu przewodach uzwojenia, 2x115ACV. Chcę ten układ przerobić na TNS. Zatem jeden z przewodów (ten bez zabezpieczenia), chcę potraktowac jako PEN i rozdzielić go na PE i N. I teraz pytanie w domu mam dwa uziemienia R<10Ohm . Jedno prze liczniku głównym i przy nim jest rozdział PEN ze słupa energetyki, a drugie po drugiej stronie budynku i jest t uziemienie do instalacji Fotowoltaicznej. W rozdzielnicy fotowoltaiki PE jest poączone z PE budynku.
Czy w takim przypadku mogę wykorzystać punkt uziemienia fotowoltaiki do rozdziału "PEN" agregatu na PE i N i wpuszczenie tego do RG na przełącznik sieć-0-agregat.
Zachęcam do zapoznania się z wpisem na temat podłączania agregatu na tym blogu. Pod wpisem są również komentarze w tym właśnie temacie.
Ogólnie, tak. Można tak zrobić. Jednak jeśli podłączasz agregat do sieci domowej, w której szyna N jest uziemiona to od razu uzyskujesz ten sam efekt.
Elektryk nie zrobił mostka listw PE i N, rozdzielając tym samym przewód PEN z układu TN-C twierdząc, że „teraz tak się nie robi”….wyszło z tego wszystkiego przejście z sieci TN-C od ZE do układu TT u mnie na działce.
Elektryk nie popełnił błędu. Zakłady Energetyczne od pewnego czasu wyprowadzają tylko 4 zaciski w złączu do przyłączenia zasilania i zabraniają przyłączania przewodu PE. Rozdział w takim przypadku powinien nastąpić w rozdzielnicy domowej.
Skrzynka na mojej działce jest moją własnością jako instalacja odbiorcza i w niej według mnie powinien być podział PEN na PE i N zgodnie z warunkami technicznymi wydanymi przez ZE.
Witam Panie Macieju,
proszę o podpowiedź czy dobrze myślę.
Przyłącze ziemne, sieć TN-C, elektryk zrobił mi na działce skrzynkę elektryczną (zasilanie 3-fazowe, moc 11kw) przy ogrodzeniu, w miejscu zrobienia skrzynki jest podział PEN, w skrzynce tej mam różnicówkę 3 fazową, bezpiecznik B16 na 2 gniazda 1-fazowe + bezpiecznik 3-fazowy C16 na gniazdo 3-fazowe. Listwa PE w skrzynce jest połączona ze szpilką uziemiającą wbitą przy skrzynce.
Pod bezpiecznik 3-fazowy podpięty mam przewód 60m do domku narzędziowego (przewód tymczasowy, połączony w połowie 5×2,5 i 4×2,5) od strony skrzynki elektrycznej 5×2,5 czyli L1,L2,L3 pod bezpiecznik N i PE do właściwych listw, a od strony domku wychodzi 4×2,5. Chciałbym przy domku zamontować mini rozdzielnie, czy PE do tej rozdzielni mogę uzyskać z wbicia szpilki uziemiającej przy domku?
Tak i dodatkowo połączyć z szyną N, od której kabel jest już uziemiony przy złączu (jeśli dobrze zrozumiałem).
Dziękuję za szybką reakcję,
tak przy złączu jest szpilka wbita i połączona przewodem LgY z szyną PE w złączu.
Czy w rozdzielni przy domku mogę zlączyć PE z dodatkowej szpilki z szyną N, skoro podział PEN został dokonany w skrzynce elektrycznej (po mojej stronie) przy ogrodzeniu?
Tak, listwa zaciskowa PE jest połączona ze szpilką wbitą przy złączu.
A czy w rozdzielni przy domku PE ze szpilki mogę połączyć z szyną N, skoro podział PEN został dokonany w złączu przy ogrodzeniu? Czytałem że raz podzielonego PEN na PE i N nie można połączyć
Tak, jak został rozdzielony to już nie powinno się łączyć. Jednak u Ciebie, jeśli dobrze zrozumiałem, do domku dochodzi tylko przewód N. W takim razie trzeba go dodatkowo uziemić w domku tak samo jak w złączu.
Dziękuję za informację, teraz dopatrzyłem, że po montażu przez elektryka skrzynki na działce listwa N i listwa PE nie są połączone, ale być może dlatego że nie ma jeszcze założonego licznika. Dopytam elektryka.
Pozdrawiam.
Jeśli jest to skrzynka należąca do Zakładu energetycznego, to będą wyprowadzone tylko 4 zaciski. Zakłady Energetyczne nie zezwalają na przyłączanie w ich złączach przewodu PE. Rozdział wtedy powinien nastąpić w rozdzielnicy głównej budynku.
Dzień dobry.
Remont małego domu, przy okazji zmiana zasilania z 1F na 3F. ZE wydął warunki, zasilanie linia napowietrzna, złącze, szafka licznikowa ZK1e-1P, zabezpieczenie bezpiecznikami NH00 50A gG i ogranicznikiem mocy 2x20A ( w warunkach tylko wymieniony co do wartości ogranicznik). Nie ma wymagań co do rozdziału PEN. Jedni elektrycy chcą wykonać tu rozdział z uziemieniem inni dopiero w rozdzielni wewnątrz domu. Z lektury wynika że należy to zrobić tak :
– w ZK1e-1P PEN ze złącza łącze z PEN który idzie do rozdzielni w budynku punkt połączenia uziemiam
– w rozdzielni w budynku następuje rozdział PEN na PE i N i ten punkt również uziemiam
Wykonam uziom szpilkowy i z niego uziemię oba punkty.
Miałem też propozycje żeby nie uziemiać punktu połączenia PEN w ZK1e-1P a dopiero uziemić punkt rozdziału. Przy uziemieniu obu punktów powstanie jakby równoległa linia łącząca PEN w ZK1e-1P i punkt rozdziału w rozdzielnicy w budynku poprzez GSU.