Oznaczenie silników elektrycznych na tabliczce znamionowej
Każdy silnik elektryczny posiada różne parametry elektryczne i mechaniczne. Wszystkie one są zawarte w kartach katalogowych producentów oraz na tabliczce znamionowej samego silnika. Sam typ silnika elektrycznego może udzielić wielu informacji o samym silniku. Różni producenci mogą stosować różne oznaczenie silnika, jednak pewne standardy normatywne są u każdego z nich takie same. Na tabliczce znamionowej silnika można znaleźć wiele informacji o jego budowie, sposobie podłączenia, regulacji prędkości obrotowej, zabezpieczeniu i środowisku w którym może pracować.
Pierwszym z parametrów jest typ silnika. Jest on określony szeregiem liter i cyfr, które mówią o kilku parametrach. Poniżej przedstawiam co oznacza każda z cyfr dla przykładu abstrakcyjnego oznaczenia silnika ExSKg80-4A1:
- Ex – Na początku może się znajdować oznaczenie „Ex” – tzn. że silnik jest w obudowie przeciwwybuchowej.
- S – Duża litera oznaczająca typ silnika – silniki indukcyjne są oznaczane literą „S”. Jeżeli przed literą „S” znajduje się litera „F” tzn. że silnik nie posiada własnej wentylacji.
- K – Kolejna litera to również duża litera, która może występować lub nie. Oznacza ona sposób montażu silnika. Brak litery oznacza silnik na łapach, litera „K” oznacza silnik kołnierzowy, a litera „L” oznacza silnik kołnierzowy na łapach.
- g – Następna litera to litera mała, która oznacza serię produkcyjną silnika, która jest różna w zależności od producenta. Może to być np. litera „g” lub „h”.
- 80 – Za literą oznaczającą serię, znajduje się liczba mówiąca o wzniosie wału. (Np. 80 lub 100). Jest to wysokość mierzona od podłoża do środka wału w mm.
- S – Za wzniosem może znajdować się duża litera oznaczająca rozmiar obudowy – „S”, „M”, „L” (mały, średni, duży)
- – 4 – Po myślniku znajduje się cyfra mówiąca o liczbie biegunów uzwojenia (2,4,6). Jest to liczna biegunów, a NIE liczba par biegunów, a więc jest to 2p.
- A – Duża litera oznaczająca długość stojana – A, B, C, D, gdzie A oznacza najkrótszy a D najdłuższy.
- 1 – Rozmiar kołnierza (tylko w przypadku silników kołnierzowych – K, L) – im wyższa cyfra tym mniejszy kołnierz, brak cyfry dla silników kołnierzowych oznacza duży kołnierz.
- Czasami można znaleźć jeszcze dodatkowe oznaczenia mówiące np. o hamowaniu silnika.
Silnik na zdjęciu u góry ma oznaczenie SKg 63-4B, a więc jest to silnik indukcyjny kołnierzowy serii „g” o wzniosie wału 63mm (średnicy 2×63=126mm), 4-biegunowy (p = 2) o długości pakietu stojana B.
Obok typu znajduje się oznaczenie rodzaju pracy do jakiej przystosowany jest silnik:
- S1 – Praca ciągła.
- S2 – Praca dorywcza.
- S3 – Praca okresowa przerywana.
- S4 – Praca okresowa przerywana z rozruchem.
- S5 – Praca okresowa przerywana z hamowaniem elektrycznym.
- S6 – Praca okresowa długotrwała z przerwami jałowymi.
- S7 – Praca okresowa długotrwała z hamowaniem elektrycznym.
- S8 – Praca okresowa długotrwała ze zmianami prędkości obrotowej.
Oznaczenie IP mówi nam o stopniu ochrony zapewnianym przez obudowę. Więcej szczegółów na ten temat można znaleźć w innym moim wpisie – tutaj. Jeśli chodzi o silnik ze zdjęcia u góry, to IP54 oznacza, że zapewniona jest ochrona przed dotknięciem drutem i ograniczona ochrona przed pyłem oraz ochrona przed przedostawaniem się wody przy rozbryzgiwaniu wody na obudowę z dowolnego kierunku.
Kolejnym parametrem technicznym silnika na tabliczce znamionowej jest klasa izolacji oraz temperatura otoczenia. Jeżeli nie podano temperatury otoczenia, tzn. że silnik może pracować w otoczeniu o temperaturze maksymalnej 40°C. Klasa izolacji ma oznaczenie literowe i mówi o dopuszczalnej temperaturze pracy silnika:
- A – temperatura pracy do 105°C.
- E – temperatura pracy do 120°C.
- B – temperatura pracy do 130°C.
- F – temperatura pracy do 155°C.
- H – temperatura pracy do 180°C.
Jednym z ważniejszych parametrów silnika jest jego prędkość obrotowa. Wyrażona jest ona w 1/min (Np. 1450 1/min), co oznacza ilość pełnych obrotów w ciągu 60s. Prędkość obrotowa silnika wynika z liczby biegunów, częstotliwości napięcia zasilania oraz sprawności. Im więcej biegunów tym mniejsza prędkość obrotowa.
Kolejne oznaczenia na tabliczce znamionowej, które są istotne mówią już o parametrach elektrycznych silnika. Najważniejszym parametrem z punktu widzenia użytkowania silnika jest jego znamionowa moc czynna wyrażona w kW. Oznacza ona moc użyteczną oddawaną na wale silnika.
Innym istotnym parametrem jest charakter napięcia zasilania i liczba faz (Np. 3~ – silnik 3-fazowy prądu przemiennego). Obok możemy często znaleźć napięcia zasilania i sposób połączenia uzwojeń silnika (Np. 400Δ/690Y V – oznacza, że w przypadku połączenia uzwojeń w trójkąt, napięcie znamionowe na uzwojeniu powinno wynosić 400V). Więcej o sposobach połączeń silników indukcyjnych znajduje się tutaj.
Obok sposobu połączeń i napięć zasilania silnika znajduje się znamionowy prąd silnika w zależności od sposobu połączenia uzwojeń (Np. dla napięć z przykłady powyżej 14,6/8,4 A – oznacza prąd równy 14,6A przy połączeniu w trójkąt i 8,4A przy połączeniu w gwiazdę). Jest to prąd płynący w przewodach łączących sieć zasilającą z zaciskami silnika, prąd pobierany z sieci.
Innymi parametrami elektrycznymi są znamionowa częstotliwość napięcia zasilającego (zazwyczaj 50Hz) oraz współczynnik mocy silnika od strony uzwojeń stojana (cosφ). Na tabliczce znamionowej może się także znajdować sprawność silnika wyrażona w %. Współczynnik mocy to stosunek mocy czynnej do mocy pozornej, wyraża jaka część mocy pozornej pobieranej z sieci ma charakter czynny (cosφ=0,79 oznacza że P=0,79*S, a moc bierna Q=0,613*S – wynika to z trójkąta mocy. Więcej o współczynniku mocy i trójkącie mocy pisałem tutaj). Im mniejszy współczynnik mocy, tym większą moc bierną indukcyjną silnik pobiera z sieci i jednocześnie większy prąd. Sprawność z kolei uwzględnia wszystkie straty w silniku i ma wpływ na jego moc znamionową. Im mniejsza sprawność, tym większy prąd musi zostać pobrany z sieci aby wytworzyć na wale silnika jego znamionową moc czynną.
Poza tymi wszystkimi parametrami, na tabliczce znamionowej znajduje się logo producenta silnika, jego numer katalogowy oraz data produkcji (miesiąc i rok).
Tak więc na podstawie danych odczytanych z tabliczki znamionowej można dobrać odpowiednie przewody zasilające, zabezpieczenia, sposób rozruchu i ewentualnie regulacji prędkości obrotowej a także można stwierdzić w jakich warunkach środowiskowych silnik może pracować.
Przydatny artykuł !!! Czy jest w Polsce obowiązek oznaczenia kierunku obrotów silnika elektrycznego ? Ewentualnie jakie przepisy regulują powyższe ?
Pozdrawiam,
Artur K.
Kierunek obrotów samego silnika elektrycznego jest dowolny i można go zmieniać. Może on być istotny w przypadku jeśli silnik jest używany do napędu (np. jakiejś maszyny lub wentylatora). Obowiązek oznaczania kierunku obrotów napędu zależy od tego jaka to maszyna.
Serdecznie dziękuję Autorowi artykułu za jego zamieszczenie w sieci. Uratował życie jednemu z moich sprzętów laboratoryjnych 🙂
Jakie są źródła literaturowe/ normy, z których Pan korzystał?
Wpis powstał na podstawie analizy instrukcji, wytycznych i sposobów oznaczania silników różnych producentów maszyn elektrycznych oraz na podstawie normy PN-EN-60034-1
A co oznacza oznaczenie silnika: SEg 90 – 4SF/42
S-silnik indukcyjny
E- ?
g- seria produkcyjna silnika
90 – wznios wału
4 – liczba biegunów
A reszta ?
Różni producenci mogą mieć różne oznaczenia. W tym przypadku jest to silnik Besel: http://site.cantonigroup.com/pl/motors/besel/product/124/seh-90-4sf/
W starych silnikach jednofazowych pojawia się oznaczenie „Praca: C”. Co ono oznacza? Chodzi o silnik z pralki Frania.
co to jest Nm ?
co to jest Ma?
takie dane podawane są na tabliczce znamionowej
https://ibb.co/eng9ya
Nm to niutonometr który jest jednostką momentu obrotowego (obciążenia), a Ma to właśnie oznaczenie momentu.
To jest chyba tabliczka znamionowa jakiegoś motoreduktora. 335Nm to moment znamionowy dostępny na wale tego reduktora. Na tabliczkach znamionowych silników elektrycznych z reguły wartość momentu nie jest podawana. Można ją wyznaczyć z zależności M=9,55*P/n
Od czego zależy oznaczenie na tabliczce silnika jeśli mamy dwa silniki o tej samej mocy ale innym prądzie na fazie ? Tzn np jeden silnik kw ma podany prąd w trójkącie 8,7 A a drugi o tej samej mocy ma w trójkącie 9,1 A . oczywiście mowa o silnikach w tym samym rządzie obrotów . Może warto bliżej opisać takie zależności . Jest bardzo interesujące jak tzw poślizg silnika wpływa na inne parametry .Mam dwa silniki o mocy kw jeden ma 1440 obr/min a drugi 1425 obr /min jest oczywiste że mają różny poślizg ale od czego on zależy ? Średnicy drutu nawojowego , liczby zwojów ,budowy wirnika , długości stojana ? Jakie są wzajemne zależności mocy ,prądu ,poślizgu ,cos fi itp
a oznaczenie do pracy w pionie a łożyska do w.wymienionego a wieloobrotowe i inne
Jaką literką oznacza sie slinik pierscieniowy ?
Np. produkcji Celma jest to „SU”
Ponawiam pytanie. Silnik TAMEL SZJe 44a; 5,5kW; 380V; 11.3A; podłączenie trójkąt; PRACA C; 1440 obrotów.
Jaka to jest praca „C”???
Niestety nie znam oznaczeń stosownych na starych silnikach. Proponuję zapytać u producenta lub poszukać na forach w Internecie.
Zauważyłem, że silnik np SZJe 44a podłączony w gwiazdę/trójkąt z oznaczeniem pracy S1 pobiera 11.3A przy podłączeniu w gwiazdę a przy podłączeniu w trójkąt pobór prądu jest większy a przy oznaczeniu pracy C i podłączeniu tylko w trójkąt pobór prądu jest 11.3A?????? Czy to nie będzie silnik o stałej mocy a zmiennym momencie obrotowym?
Witam mam silnik o oznaczeniu 2Sg90L4 3 FAZOWY do podłączenia są tylko 3 zaciski nie tak jak w większości silników jak przypuszczam jest podłączenie w gwiazdę bo przewód neutralny jest podłączony do obudowy jak przełączyć go w trójkąt,czy jest to w ogóle możliwe, poprostu zamiast styków U1,V1,W1/W2,U2,V2
Mam tylko U,V,W. może mi ktoś odpowiedzieć jak on ma połączone uzwojenia stojana czy w gwiazdę czy w trójkąt, jest to dla mnie ważne chcę go przerobić na generator prądu. a to jest ważne przy sposobie wzbudzenia.
Pozdrawiam Bogdan.
Jeśli ma Pan tylko 3 przewody wyprowadzone to na 99,999% silnik nie może pracować w układzie trójkąta