Obowiązujące w Polsce przepisy mówią, że instalacja elektryczna w budynku powinna być wykonana przede wszystkim w układzie sieci TN-S (trzy lub pięcioprzewodowy). W szczególnie uzasadnionych przypadkach można stosować układ sieci TT lub IT. W układzie sieci TN-S występuje trzy lub pięć przewodów: fazowe L (brązowy, czarny, szary), neutralny N (niebieski) oraz ochronny PE (zielono-żółty). W układzie sieci TN-C zamiast przewodu neutralnego i ochronnego jest wspólny przewód ochronno-neutralny PEN. W związku z tym, że sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia w większości wykonywane są w układzie TN-C, przy zasilaniu budynku należy przejść z układu TN-C na układ TN-S poprzez rozdzielenie przewodu PEN na przewody PE i N. W sieci elektroenergetycznej przewód PEN powinien być możliwie często uziemiany. Podobnie w instalacji odbiorczej TN-S, w której ochrona przeciwporażeniowa jest realizowana przez samoczynne wyłączenie zasilania, możliwie często powinien być uziemiany przewód PE. Rozdzielenie przewodu PEN powinno nastąpić w złączu kablowo-pomiarowym (na przyłączu) i WLZ (wewnętrzna linia zasilająca) powinien być wykonany w układzie TN-S. Jednak w przypadku znacznej długości WLZ lub dużego przekroju kabla, takie rozwiązanie może nie być najlepsze i dopuszcza się rozdział przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku.
Zacisk przewodu PEN musi być uziemiony w złączu kablowym i w rozdzielnicy głównej budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w złączu kablowym, to w rozdzielnicy głównej budynku uziemiany jest przewód PE poprzez połączenie go z główną szyną uziemiającą (GSU) połączoną z uziomem budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w rozdzielnicy głównej budynku, to WLZ wykonuje się w układzie sieci TN-C, a zacisk przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku łączy się z GSU połączoną z uziomem.
- W przypadku braku uziemienia, należy wykonać dodatkowe uziemienie w pobliżu wprowadzenia WLZ do budynku i połączyć z GSU.
Uziemienie zacisku PEN może być wykonane jako osobne gdy długość WLZ jest znaczna (kilkadziesiąt metrów) – tzn. osobno w złączu kablowym i osobno w rozdzielnicy głównej budynku. Jeżeli odległość złącza od budynku wynosi nie więcej niż kilka metrów, zacisk PEN w złączu łączy się z uziomem budynku. Zawsze jednak zacisk PEN w złączu musi być uziemiony.
Zakład Energetyczny montując Złącze Kablowo-Pomiarowe uziemia je. Zazwyczaj uziemienie takiego złącza ma rezystancję <30 Ohm co jest opisane w wydawanych przez Zakład Energetyczny Warunkach Przyłączeniowych.
Jeżeli budynek jest przyłączany do napowietrznej sieci elektroenergetycznej nN, to przyłącze można wykonać kablem układanym w ziemi lub linią napowietrzną. Przyłącze do linii napowietrznej kablem układanym w ziemi należy wykonać w układzie sieci TN-C (jeśli linia elektroenergetyczna także jest w układzie TN-C). Złącze kablowe powinno być zlokalizowane w linii ogrodzenia lub na elewacji budynku (w zależności od technicznych wymagań opisanych w warunkach przyłączeniowych wydanych przez zakład energetyczny). Rozdział przewodu PEN na PE i N wykonuje się zgodnie z zasadami opisanymi wyżej.
W przypadku wykonywania przyłącza napowietrznego do napowietrznej linii elektroenergetycznej nN, złącze kablowe instaluje się na elewacji budynku lub w innym dogodnym do eksploatacji miejscu. Przyłącze wykonuje się w układzie sieci TN-C, a rozdział przewodu PEN na PE i N następuje w złączu kablowym. WLZ (od złącza kablowego) wykonuje się w układzie sieci TN-S. Zacisk przewodu PEN uziemia się poprzez połączenie z GSU, który musi być połączony z uziomem.
Rezystancja uziomu zależna jest od wielu kwestii – rodzaj uziomu, rezystywność gruntu, rodzaj budynku. Dla budynków mieszkalnych możemy przyjąć wartość graniczną nie większą niż 10 Ohm. Zakłady Energetyczne w warunkach przyłączeniowych podają wartość graniczną 30 Ohm i jest ona wystarczająca dla funkcji ochronnych. Jednak jeśli w budynku będą stosowane wyłączniki różnicowoprądowe, to 30 Ohm będzie zbyt dużą wartością. Należy wtedy przyjąć 10 Ohm. Podobnie w przypadku kiedy budynek jest wyposażony w instalację odgromową – dla funkcji odgromowych maksymalna rezystancja uziemienia wynosi 10 Ohm.
Dziękuję za odpowiedź O podłączenie w gniazdku pytałem ponieważ na dwóch kursach inaczej uczyli i mówili. Więc w tym momencie jeśli będę chciał założyć u siebie w mieszkaniu RCD to bezproblemowo mogę tylko przed różnicówką dokonać rozdziału PEN na PE i N
Witam mam pytanie odnośnie rozdziału PEN
Mieszkam w bloku starego budownictwa i chciał bym rozdzielić PEN na PE i N oraz założyć wyłącznik różnicowo prądowy. z rysunku wynika że powinienem przewód PEN podłączyć pod listwę i z niego wyjść dwoma przewodami. Jeden podłączyć pod szynę PE a drugi do różnicówki i z różnicówki pod szynę N Pytanie brzmi następująco jak uziemić szynę/listwę w której będzie podział??
Pytanie drugie odnośnie gniazdek
Jak byłem na kursie elektrycznym do 1kV to padł temat podłączania bolca w gniazdku w sieci TN-C to mówili że przewód PEN najpierw podłączamy pod zacisk a dopiero później mostkujemy z bolcem??
Był bym wdzięczny za odpowiedź
1. Nie trzeba uziemiać szyny, przewód zasilający w bloku powinien mieć uziemiony przewód PEN.
2. Przewód „zerowy” w gniazdku podłączamy najpierw do zacisku PE(czyli do bolca) i dalej mostkujemy na zacisk N. Dlaczego? Wynika to z zasady „Najpierw chronimy, potem zasilamy„. Chodzi o to aby w przypadku jakiejkolwiek awarii, kiedy przewody są narażone na przegrzanie, ochrona była zachowana jak najdłużej.
Witam!
Zagadnienie porażenia prądem i ochrona przeciwnarażeniowa sa bardzo istotne. Moim zdaniem byłoby dobrze naciskać i przypominać przy każdej okazji, że nie można stosować zerowania jeżeli mamy sieć TN-C-S, a to można odczytać z Pańskich tekstów. Ponadto należy zaznaczać, że po wytworzeniu struktury TN-C-S należy stosować wyłącznik różnicowo-prądowy, co jest istota ochrony przeciwnarażeniowej i dopiero sieć TN-C-S to umożliwia. Pozostawienie gniazdek zerowaniem i tak spowoduje wyłączenie przez wyłącznik różnicowo-prądowy.
Sieć TN-C-S tworzymy zaraz za jej licznikiem energii. Tak więc i tak nie powinni być gniazdek z ochrona przez PE i zerowanie w jednej sieci.
Gniazdo 230V to już osobna historia, chodzi o ochronę przeciwporażeniową. A ten wpis dotyczy układu zasilania.
Co do gniazd – jeśli instalacja jest dwuprzewodowa a gniazda są z bolcem, to trzeba wykonać połączenie pomiędzy zaciskiem przewodu neutralnego(N) a zaciskiem ochronnym (bolcem). To jest tzw. ochrona przeciwporażeniowa przez zerowanie. Przy czym przewód ochronnoneutralny („zerowy”) powinien być podłączony do zacisku ochronnego i stąd dopiero powinno być połączenie do zacisku N.
Witam. W tym roku będę studentem PW na kierunku elektrotechnika. Mam kilka pytań.
Dlaczego przyjęte jest, że PEN powinien mieć co najmniej 16 mm2? Pewnie chodzi o ten PEN główny dochodzący do złącza kablowego? Bo raczej nie w gniazdku.
Spotkałem się też, ze stwierdzeniem, że jeśli chcemy zrobić zerowanie to powinniśmy zrobić to we wszystkich gniazdach w pomieszczeniu, czemu?
Co do powyższego Pana wpisu to zapomniał Pan dodać, że zeruje się tylko w TNC.
Bardzo ciekawy i pouczający wpis.
Pozdrawiam, Dawid
„Zerowanie” powinno być zrobione w każdym gnieździe, które posiada zacisk ochronny. Oczywiście ochronę przeciwporażeniową przez „zerowanie” stosuje się tylko w instalacjach starego typu 2 i 4-przewodowych TN-C. W obowiązujących przepisach i normach NIE MA już określenia „zerowanie”. Mamy ochronę przeciwporażeniową przy uszkodzeniu poprzez samoczynne wyłączenie zasilania wraz z ochronnymi połączeniami wyrównawczymi. Więcej o tym pisałem tutaj: https://blog.maciejdolata.com/sep/ogolne-zasady-ochrony-przeciwporazeniowej/
Przekrój przewodu ochronno-neutralnego PEN określa norma PN-HD 60364-5-54 i zgodnie z nią przewód PEN powinien mieć przekrój żyły nie mniejszy niż 10mm2 Cu lub 16mm2 Al. W związku z tym, że w instalacjach odbiorczych budynków dostosowanie przekroju przewodu do postanowień tej normy jest trudne lub wręcz niemożliwe, konieczne jest stosowanie układu sieci TN-S lub TN-C-S, gdzie przewód PEN jest rozdzielony na PE i N.
Witam. Chciałem zapytać co w sytuacji kiedy PEN ma mniejszy przekrój, np. 6mm2 Cu. Czy rozdzielenie go na PE i N jest dobrym rozwiązaniem?
Dlaczego nie?
Dziękuję za odpowiedź. Czytałem, że powinien mieć 10 mm2 dla miedzi.
czyli co do uziemienia w gniazdku musi być trzeci przewód do zerowego nie można podłączać,?