Obowiązujące w Polsce przepisy mówią, że instalacja elektryczna w budynku powinna być wykonana przede wszystkim w układzie sieci TN-S (trzy lub pięcioprzewodowy). W szczególnie uzasadnionych przypadkach można stosować układ sieci TT lub IT. W układzie sieci TN-S występuje trzy lub pięć przewodów: fazowe L (brązowy, czarny, szary), neutralny N (niebieski) oraz ochronny PE (zielono-żółty). W układzie sieci TN-C zamiast przewodu neutralnego i ochronnego jest wspólny przewód ochronno-neutralny PEN. W związku z tym, że sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia w większości wykonywane są w układzie TN-C, przy zasilaniu budynku należy przejść z układu TN-C na układ TN-S poprzez rozdzielenie przewodu PEN na przewody PE i N. W sieci elektroenergetycznej przewód PEN powinien być możliwie często uziemiany. Podobnie w instalacji odbiorczej TN-S, w której ochrona przeciwporażeniowa jest realizowana przez samoczynne wyłączenie zasilania, możliwie często powinien być uziemiany przewód PE. Rozdzielenie przewodu PEN powinno nastąpić w złączu kablowo-pomiarowym (na przyłączu) i WLZ (wewnętrzna linia zasilająca) powinien być wykonany w układzie TN-S. Jednak w przypadku znacznej długości WLZ lub dużego przekroju kabla, takie rozwiązanie może nie być najlepsze i dopuszcza się rozdział przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku.
Zacisk przewodu PEN musi być uziemiony w złączu kablowym i w rozdzielnicy głównej budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w złączu kablowym, to w rozdzielnicy głównej budynku uziemiany jest przewód PE poprzez połączenie go z główną szyną uziemiającą (GSU) połączoną z uziomem budynku.
- Jeżeli rozdział następuje w rozdzielnicy głównej budynku, to WLZ wykonuje się w układzie sieci TN-C, a zacisk przewodu PEN w rozdzielnicy głównej budynku łączy się z GSU połączoną z uziomem.
- W przypadku braku uziemienia, należy wykonać dodatkowe uziemienie w pobliżu wprowadzenia WLZ do budynku i połączyć z GSU.
Uziemienie zacisku PEN może być wykonane jako osobne gdy długość WLZ jest znaczna (kilkadziesiąt metrów) – tzn. osobno w złączu kablowym i osobno w rozdzielnicy głównej budynku. Jeżeli odległość złącza od budynku wynosi nie więcej niż kilka metrów, zacisk PEN w złączu łączy się z uziomem budynku. Zawsze jednak zacisk PEN w złączu musi być uziemiony.
Zakład Energetyczny montując Złącze Kablowo-Pomiarowe uziemia je. Zazwyczaj uziemienie takiego złącza ma rezystancję <30 Ohm co jest opisane w wydawanych przez Zakład Energetyczny Warunkach Przyłączeniowych.
Jeżeli budynek jest przyłączany do napowietrznej sieci elektroenergetycznej nN, to przyłącze można wykonać kablem układanym w ziemi lub linią napowietrzną. Przyłącze do linii napowietrznej kablem układanym w ziemi należy wykonać w układzie sieci TN-C (jeśli linia elektroenergetyczna także jest w układzie TN-C). Złącze kablowe powinno być zlokalizowane w linii ogrodzenia lub na elewacji budynku (w zależności od technicznych wymagań opisanych w warunkach przyłączeniowych wydanych przez zakład energetyczny). Rozdział przewodu PEN na PE i N wykonuje się zgodnie z zasadami opisanymi wyżej.
W przypadku wykonywania przyłącza napowietrznego do napowietrznej linii elektroenergetycznej nN, złącze kablowe instaluje się na elewacji budynku lub w innym dogodnym do eksploatacji miejscu. Przyłącze wykonuje się w układzie sieci TN-C, a rozdział przewodu PEN na PE i N następuje w złączu kablowym. WLZ (od złącza kablowego) wykonuje się w układzie sieci TN-S. Zacisk przewodu PEN uziemia się poprzez połączenie z GSU, który musi być połączony z uziomem.
Rezystancja uziomu zależna jest od wielu kwestii – rodzaj uziomu, rezystywność gruntu, rodzaj budynku. Dla budynków mieszkalnych możemy przyjąć wartość graniczną nie większą niż 10 Ohm. Zakłady Energetyczne w warunkach przyłączeniowych podają wartość graniczną 30 Ohm i jest ona wystarczająca dla funkcji ochronnych. Jednak jeśli w budynku będą stosowane wyłączniki różnicowoprądowe, to 30 Ohm będzie zbyt dużą wartością. Należy wtedy przyjąć 10 Ohm. Podobnie w przypadku kiedy budynek jest wyposażony w instalację odgromową – dla funkcji odgromowych maksymalna rezystancja uziemienia wynosi 10 Ohm.
Doświadczony inżynier, absolwent Politechniki Poznańskiej na kierunku Elektrotechnika. W elektryce pracuje już od roku 2005, a w fotowoltaice od roku 2012. Na co dzień prowadzi firmę wykonującą kompleksowe instalacje elektryczne w budownictwie. oraz instalacje i farmy fotowoltaiczne o mocach do kilku MW. Pracował przy wielu złożonych inwestycjach prowadząc je od fazy projektowej po ostateczne odbiory z PSP, PINB, ZE.
Witam. Po kilku latach wznawiam wykańczanie domu. Ze skrzynki gdzie jest ZK i licznik idzie WLZ 5x10mm2 o długości ok 30m do rozdzielni w domu. W tej rozdzielni jest niezrozumiałe dla mnie połączenie. Część instalacji z przewodu N (PEN) ma rozdzielone N i PE a druga część korzysta z PE idącego od ZK. Chcę to uporządkować i uziemić, bo brak jest obecnie połączenia z uziomem przy budynku, brak GSW, dlatego moje pytanie jest takie czy mam dokonać rozdziału na N i PE z neutralnej żyły WLZ traktując ją jako PEN a PE z WLZ pozostawić wolne, czy do szyny PE podłączyć przewód PE z WLZ, który jest już rozdzielony w ZK. PEN jest uziemiony w złączu, a budynek posiada swój niezależny uziom, który muszę wykorzystać albo do ponownego uziemienia PEN i rozdziału na N i PE albo idącego już ze złącza oddzielnego przewodu PE. Przy rozpoczęciu budowy kilka lat temu był inny elektryk, który to po sobie zostawił
Dzień dobry,
Mam pytanie do Pana:
Czy są przepisy regulujące podłączenie sprzętów AGD? Czy do każdego musi iść osobny przewód (bezpiecznik w skrzynce) czy może być np faza do pralki zapożyczona z pokoju obok z gniazdka? Tak samo w kuchni. Czy piekarnik i zmywarka musi mieć osobny przewód i bezpiecznik? Obecnie wygląda to tak że piekarnik jest połączony z okapem a zmywarka z gniazdkami w kuchni. Elektryk twierdzi że żadne przepisy tego nie regulują. Pozdrawiam
Elektryk ma rację – nie ma przepisów które by to regulowały. Podział obwodów wynika z kilku czynników.
To Panie Macieju takie rozwiązanie poprowadzenia przewodów jest bezpieczne i nie ma co się martwić i przejmować ?
Witam
Proszę powiedzieć czy jak mam układ sieci tn-c ze słupa chce wykonać nowe przyłącze w budynku jest sieć tn-c , ZE chce nowy licznik na zewnątrz budynku.
Moje pytanie jest : czy montując nowa skrzynkę licznikowa ZP trzeba wykonać uziom mimo , ze przejście z sieci tn-c na tn- c-s będzie w rozdzielni budynku . Pozdrawiam
Tak, trzeba wykonać uziom.
Witam – mam pytanie, może nieco dziwne, ale nie znalazłem odpowiedzi na nie w internecie, a Pana wpis jest najbardziej rzeczowy z wszystkich. Otóż: mam blaszak na działce, gdzie właśnie doprowadzili prąd. Z granicy działki do blaszaka mam położony 4x10mm2. (3xL + N) (czy poprawna nazwa to PEN?). Rozumiem, że w rozdzielni muszę dołożyć połączenie listwy N z GSU. Jak to fizycznie wykonać? Blaszak niby postawiony jest na wylanym betonie i przyspawany do kotw w nim utopionych. Mam gdzieś obok wkopać bednarkę i wprowadzić ją do niego następnie przewodem do rozdzielni i do listwy N? Czy bednarka może stykać się z konstrukcją blaszaka, czy ma być wprowadzona odseparowując konstrukcję od uziomu? Czy może jeszcze inaczej?
Konstrukcja blaszaka powinna być uziemiona, czyli połączona z uziomem który Pan wykona. Tak jak Pan napisał – trzeba wykonać uziom i doprowadzić do listwy PEN. W tym punkcie będziemy mieli rozdział na N i PE.
Dzień dobry,
mam pytanie odnośnie łączenia starej instalacji dwużyłowej z nowym WLZ w układzie TN-C-S.
Zauważyłem, że w każdym gniazdku ze stykiem ochronnym nie ma wykonanego zerowania. Próbowałem poszukać informacji na ten temat, ale nie znalazłem satysfakcjonującej mnie odpowiedzi, a więcej pytań. Jednak, natknąłem się natomiast na opracowanie dr Edwarda Musiała, w którym to była mowa o modernizacji WLZ z TN-C na TN-C-S. Znalazłem w nim informacje, że przewód „zerowy” starej instalacji dwużyłowej (która jest w omawianym mieszkaniu) do czasu wymiany wymiany na trójżyłową powinien być podłączony do żyły żółtozielonej (żyła ta pełni funkcję przewodu PEN, do momentu wymiany instalacji elektrycznej na trójżyłową we wszystkich mieszkaniach). Najlepszym rozwiązaniem byłaby wymiana starej instalacji dwużyłowej na nową (wtedy w mieszkaniu byłaby sieć TN-S). Niestety, takie rozwiązanie na tę chwilę nie wchodzi to w grę. Czy w takiej sytuacji istnieje zatem konieczność przepięcia przewodu „zerowego” do przewodu PEN (żółtozielonego) oraz czy istnieje możliwość dokonania „zerowania” we wszystkich gniazdkach ze stykiem ochronnym w celu zapewnienia doraźnej ochrony przeciwporażeniowej?
Pozdrawiam,
Mateusz
PS. Link do wywodu dr Edwarda Musiała
http://www.edwardmusial.info/pliki/do_del_wzd.pdf
W takim przypadku połączenia powinny być następujące:
– w rozdzielni domowej zacisk PE i N połączone ze sobą
– zerowanie we wszystkich gniazdach
Rzeczywiście wychodząc z zasady „najpierw chronimy”, przewody zerowe powinny być podłączone do szyny PE.
„Zacisk przewodu PEN musi być uziemiony w złączu kablowym i w rozdzielnicy głównej budynku.” To podłączamy do uziemienia w zk pen i dalej puszczamy 4 żyły do rozdzielni głównej budynku i tam dzielimy na pe i n ? ( Uziemiający dodatkowo punkt rozdziału ?
Obecnie OSD nie zgadzają się już na podłączanie przewodu PE w złączu kablowym. Najlepiej od ZK poprowadzić przewód 4-żyłowy, a uziemienie wykonać dodatkowo.
Mam pytanko.
Mieszkanie z lat 70.
Pokoje na starej instalacji 2 żyłowej. WLZ stare.
Kuchnia i Łazienka podciągnięte 3×2,5. (narazie nie używane tylko)
Rozdzielnia w tej chwili 2x16A+1x10A
W nowej rozdzielni mają być zabezpieczona dodatkowe nowe przewody, elektryk coś mówił o rcbo i dobezpieczeniu, czy można tam założyć tą różnicówkę, skoro w gniazdkach które zostną na starej 2 żyłowej części instalacji sa gniazda z mostkiem N-PE?
Witam serdecznie,
Panie Macieju mam pytanie mianowicie mam w złączu rozdzielony PEN i do domu WLZ idzie 5x10mm2, jest wbity pręt koło domu do niego około 7 metrów bednarki, która kończy się na elewacji około 1,5 do maks 2 metrów od rozdzielnicy głównej. Moje pytanie brzmi czy jak zrobię na elewacji puszkę z listwą uziemiającą i do niej przyłączę bednarkę oraz poprowadzę LGY 16mm2 od szyny PE te powiedzmy około dwóch metrów to będzie dobrze rozwiązane ? Czy raczej powinienem bednarkę poprowadzić jak najbliżej rozdzielnicy głównej aby zmniejszyć ile się da odległość tych dwóch metrów LGY ? Mam ogranicznik przepięć dehnshield tns255 i otrzymałem informacje od producenta, iż przewód PE od ogranicznika do szyny PE nie może przekraczać 0,5 metra, ale nie ma wzmianki o długości przewodu od szyny PE do bednarki. Tym samym się pogubiłem.
Będę zobowiązany za podpowiedź.
Pozdrawiam Maciej
Witam Panie Macieju, szybkie pytanko, stary domek, przyłącze 1F, wewnątrz pokładziona nowa instalacja TN-S, przyłącze z ZE TN-C, licznik i zabezpieczenia przed i za licznikowe na strychu, instalacja odgromowa, dotychczas brak uziomu.
Dwaj elektrycy, 2 różne propozycje uziemienia i rozdziału PEN.
ZE pozwala na podział PEN w ZK w skrzynce z licznikiem która będzie na elewacji budynku, a tablica rozdzielcza z bezpiecznikami będzie wewnątrz domu – jakieś 12m od licznika.
Czy zrobić osobny pomocniczy uziom dla pkt. podziału PEN i główny uziom ( jako GSU ) do tablicy rozdzielczej, czy jako jeden uziom i wyprowadzić jedną bednarkę do pkt. podziału PEN a drugi do TR, dzięki, pozdrawiam.
Dzień dobry. Blok z lat 80. Liczniki i bezpiecznik przylicznikowy na klatce schodowej oraz bezpieczniki w mieszkaniu. Połączeń licznik mieszkanie Al. Czy można w mieszkaniu dokonać zmian z TNC na TNS? wątpię aby przewód był 16mm. Jaka jest dopuszczalna minimalna grubość przewodu aby to zrobić? Czy w mieszkaniu trzeba wykonać uziemienie?