Napisany przez 10:21 Instalacje elektryczne, Ochrona przeciwporażeniowa, Podstawy, SEP

Ogólne zasady ochrony przeciwporażeniowej

We wszystkich instalacjach elektrycznych ważne jest zachowanie bezpieczeństwa, tak aby użytkownicy instalacji byli absolutnie bezpieczni. Zadanie to jest realizowane przez środki ochrony przeciwporażeniowej. Ochrona przeciwporażeniowa (przed porażeniem prądem elektrycznym) jest to zespół środków technicznych które mają za zadanie zapobiec przepływowi prądu przez organizm lub ograniczyć wartość przepływającego prądu do wartości niegroźnej dla organizmu lub ograniczyć czas przepływu prądu przez organizm do wartości dopuszczalnych. Podstawową zasadą jest, że części czynne niebezpieczne nie mogą być dostępne, a części przewodzące dostępne nie mogą stwarzać zagrożenia porażeniowego przy normalnych warunkach pracy oraz w przypadku pojedynczego uszkodzenia.

We wszystkich instalacjach elektrycznych ważne jest zachowanie bezpieczeństwa, tak aby użytkownicy instalacji byli absolutnie bezpieczni. Zadanie to jest realizowane przez środki ochrony przeciwporażeniowej. Ochrona przeciwporażeniowa (przed porażeniem prądem elektrycznym) jest to zespół środków technicznych które mają za zadanie zapobiec przepływowi prądu przez organizm lub ograniczyć wartość przepływającego prądu do wartości niegroźnej dla organizmu lub ograniczyć czas przepływu prądu przez organizm do wartości dopuszczalnych. Podstawową zasadą jest, że części czynne niebezpieczne nie mogą być dostępne, a części przewodzące dostępne nie mogą stwarzać zagrożenia porażeniowego przy normalnych warunkach pracy oraz w przypadku pojedynczego uszkodzenia. W instalacjach niskiego napięcia można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje ochrony przeciwporażeniowej:

  • Ochrona podstawowa, przed dotykiem bezpośrednim – jej zadaniem jest ochrona ludzi i zwierząt przed zetknięciem się z częściami czynnymi będącymi pod napięciem w warunkach normalnej pracy, przy braku uszkodzenia.
  • Ochrona przy uszkodzeniu, przed dotykiem pośrednim – dawniej nazywana również „ochroną dodatkową”. Termin ten został usunięty z polskiej terminologii dotyczącej ochrony przeciwporażeniowej. Zadaniem ochrony przy uszkodzeniu jest ochrona ludzi i zwierząt przed porażeniem prądem elektrycznym w przypadku dotknięcia części dostępnych przewodzących urządzeń elektrycznych przy pojedynczym uszkodzeniu (głównie przy uszkodzeniu izolacji podstawowej).
  • Ochrona uzupełniająca – jej zadaniem jest ochrona ludzi i zwierząt przed porażeniem prądem elektrycznym w przypadku uszkodzenia środków ochrony podstawowej i/lub ochrony przy uszkodzeniach oraz w przypadku nieostrożności użytkowników instalacji.

Środek ochrony przeciwporażeniowej powinien składać się z odpowiedniej kombinacji środka ochrony podstawowej i niezależnego środka ochrony przy uszkodzeniu lub przez zastosowanie środka ochrony wzmocnionej zapewniającego jednoczesną ochronę podstawową i przy uszkodzeniu.

Wzory schematów instalacji fotowoltaicznej - plik do edycji

Ochrona podstawowa, przed dotykiem bezpośrednim jest powszechnie realizowana przez izolację podstawową części czynnych oraz obudowy i przegrody. Części czynne powinny być umieszczone wewnątrz obudów lub za ogrodzeniami zapewniającymi stopień ochrony co najmniej IPXXB lub IP2X z wyjątkiem szczególnych przypadków. Obudowy i ogrodzenia powinny być trwale zamontowane, a ich usunięcie lub otwarcie możliwe tylko za pomocą klucza lub narzędzia. Poza tym jako ochronę podstawową stosuje się bariery, przeszkody oraz umieszczanie części czynnych poza zasięgiem ręki, które chronią przed niezamierzonym, przypadkowym dotknięciem części czynnych.

cls6-b2Ochrona przy uszkodzeniu, przed dotykiem pośrednim przede wszystkim jest realizowana przez samoczynne wyłączenie zasilania w przypadku uszkodzenia. Służą do tego zabezpieczenia nadprądowe (wyłączniki typu S) oraz wyłączniki ochronne różnicowoprądowe, które stanowią także ochronę uzupełniającą. Samoczynne wyłączenie zasilania stanowi środek ochrony przy uszkodzeniu wraz z ochronnymi połączeniami wyrównawczymi. Wszystkie części przewodzące dostępne powinny być połączone z przewodem ochronnym – sposób połączenia zależny jest od rodzaju sieci. Samoczynne wyłączenie zasilania powinno nastąpić w określonym czasie zależnym od napięcia oraz warunków środowiskowych. W układzie sieci IT stosuje się również jako środek ochrony przed porażeniem, urządzenia stałej kontroli stanu izolacji i urządzenia lokalizacji uszkodzenia izolacji.

Innym powszechnie stosowanym środkiem ochrony przy uszkodzeniu jest izolacja podwójna lub wzmocniona. Urządzenia powinny być wykonane w II klasie izolacji lub powinny mieć zapewnioną izolację wzmocnioną, co zapewnia stopień ochrony równoważny urządzeniom wykonanym w II klasie izolacji.

Jako ochrona przeciwporażeniowa przy uszkodzeniu, jest stosowana także separacja elektryczna. Powszechnie stosuje się separację elektryczną do zasilania jednego odbiornika. Separację elektryczną więcej niż jednego odbiornika stosuje się tylko przy instalacjach będących pod nadzorem osób wykwalifikowanych lub poinstruowanych. Separacja elektryczna polega przede wszystkim na separacji galwanicznej obwodu zasilającego odbiornik od innych obwodów, w których występuje napięcie stanowiące zagrożenie oraz na odseparowaniu części czynnych i przewodzących od ziemi. Możliwe jest ograniczenie wartości napięcia zasilającego obwód separowany. Obwody separowane mogą być zasilane z transformatorów separacyjnych lub z przetwornic separacyjnych, a napięcie obwodu separowanego nie powinno przekraczać wartości 500V.

W szczególnych przypadkach, gdy instalacje znajdują się pod nadzorem osób wykwalifikowanych lub poinstruowanych, stosuje się jako środki ochrony przeciwporażeniowej nieuziemione połączenia wyrównawcze, izolowanie stanowiska oraz separację elektryczną więcej niż jednego odbiornika. Służą one zapobieganiu jednoczesnego dotknięcia części, które mogą znajdować się pod różnym potencjałem oraz zapobieganiu pojawienia się niebezpiecznych napięć dotykowych.

Równoczesna ochrona podstawowa i przy uszkodzeniu realizowana jest przez zastosowanie bardzo niskiego napięcia SELV lub PELV. Taki środek ochrony wymaga ograniczenia napięcia obwodu do 50VAC lub 120VDC, separacji ochronnej obwodu chronionego od wszystkich innych obwodów oraz izolacji podstawowej pomiędzy tymi obwodami. Dla obwodów typu SELV wymagane jest zastosowanie izolacji podstawowej od ziemi. Wtyczki i gniazda w obwodach SELV i PELV powinny uniemożliwiać ich połączenie z wtyczkami i gniazdami innych obwodów, a wtyczki i gniazda obwodów SELV nie powinny mieć zacisku ochronnego. Jako źródła zasilania obwodów SELV i PELV można stosować transformatory ochronne i źródła prądu zapewniające taki sam stopień bezpieczeństwa, źródła elektrochemiczne (baterie, akumulatory) lub inne źródła niezależne od obwodu wyższego napięcia, niektóre urządzenia elektroniczne spełniające wymagania norm, w których zastosowano środki ochrony zapewniające bezpieczny poziom napięcia wyjściowego, nawet w przypadku wewnętrznego uszkodzenia. Obwody SELV i PELV poza izolacją podstawową między częściami czynnymi powinny mieć zapewnioną separację ochronną od innych obwodów niebędących obwodami SELV i PELV, która może być zapewniona przez izolację podwójną lub wzmocnioną oraz izolację podstawową wraz z ekranowaniem ochronnym dla istniejącego najwyższego napięcia. Obwody o bardzo niskim napięciu typu FELV nie stanowią jednoczesnej ochrony podstawowej i przy uszkodzeniu i do ich zachowania należy przyjąć dodatkowe środki.

wyl rozpradOchrona uzupełniająca, czyli środki ochrony przeciwporażeniowej w przypadku uszkodzenia środków ochrony podstawowej i przy uszkodzeniu oraz w przypadku nieostrożności użytkowników urządzeń i instalacji elektrycznych, jest realizowana przez urządzenia różnicowoprądowe o prądzie różnicowym nieprzekraczającym 30mA. Jako uzupełnienie ochrony przy uszkodzeniu uważa się także dodatkowe połączenia wyrównawcze ochronne. Urządzenia różnicowoprądowe są aktualnie najbardziej skutecznym środkiem ochrony przeciwporażeniowej i powinny być stosowane w każdym przypadku kiedy jest to możliwe. Przede wszystkim należy je stosować w obwodach odbiorczych gniazd wtyczkowych o prądzie znamionowym nieprzekraczającym 20A, które są przeznaczone do powszechnego użytkowania przez osoby niewykwalifikowane, oraz w obwodach zasilających obwody ruchome o prądzie znamionowym nieprzekraczającym 32A, używanych na zewnątrz. Urządzenia różnicowoprądowe stanowią bardzo skuteczną ochronę osób w pomieszczeniach mokrych i wilgotnych (łazienki, umywalnie, prysznice, baseny) i tam należy je bezwzględnie stosować. Urządzenia różnicowoprądowe stanowią także bardzo skuteczne zabezpieczenie przeciwpożarowe. Można je stosować w każdym układzie sieci z wyjątkiem sieci TN-C. Więcej na temat urządzeń różnicowoprądowych napisałem we wpisie Wyłącznik różnicowoprądowy.

Bezpieczeństwo ludzi jest najważniejsze w każdej instalacji elektrycznej.

(Visited 4 059 times, 1 visits today)
Wzory schematów instalacji fotowoltaicznej - plik do edycji